Ngày 29/6/2024, Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Bảo hiểm xã h??i số 41/2024/QH15. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 gồm 11 chương, 141 điều (tăng 2 chương và 16 điều so với Luật Bảo hiểm xã h??i hiện hành).
Công tác xây dựng Luật có ba mục tiêu cụ thể. Đó là: (i) Bảo đảm an sinh xã h??i theo quy định của Hiến pháp; thể chế hóa quan điểm, đường lối, nội dung cải cách trong Nghị quyết số 28-NQ/TW và các văn kiện, nghị quyết có liên quan; (ii) Sửa đổi căn bản các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn; (iii) Mở rộng, gia tăng quyền, lợi ích để thu hút ngư??i lao động tham gia bảo hiểm xã h??i.
Cụ thể, Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 có 14 điểm mới trọng tâm sau đây.
1. Bổ sung trợ cấp hưu trí xã h??i để hình thành hệ thống bảo hiểm xã h??i đa tầng
Trợ cấp hưu trí xã h??i theo quy định của Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 là loại hình bảo hiểm xã h??i do ngân sách nhà nước bảo đảm, được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy định về trợ cấp xã h??i hằng tháng đối với ngư??i cao tuổi không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã h??i hằng tháng, trong đó giảm độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã h??i xuống 75 tuổi (hiện hành là 80 tuổi).
Riêng đối với ngư??i thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo thì từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã h??i.
2. Bổ sung quy định nhằm gia tăng sự liên kết giữa tầng trợ cấp hưu trí xã h??i và bảo hiểm xã h??i cơ bản
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu của ngư??i tham gia bảo hiểm xã h??i thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng bảo hiểm xã h??i tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.
Bổ sung chế độ trợ cấp hằng tháng đối với ngư??i lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã h??i.
Theo đó, công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng để hưởng lương hưu (chưa đủ 15 năm đóng) và chưa tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã h??i (chưa đủ 75 tuổi) nếu không hưởng bảo hiểm xã h??i một lần và không bảo lưu mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình. Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách nhà nước đóng bảo hiểm y tế.
3. Mở rộng đối tượng được tham gia
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 quy định mở rộng đối tượng được tham gia và thụ hưởng đầy đủ các chế độ bảo hiểm xã h??i bằng việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã h??i bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; Người lao động làm việc không trọn thời gian; Người quản lý doanh nghiệp, ngư??i quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương.
4. Bổ sung quyền thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản đối với ngư??i hoạt động không chuyên trách ở cấp xã
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 đã chính thức bổ sung quyền thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản đối với ngư??i hoạt động không chuyên trách ở cấp xã thay vì chỉ hưởng hai chế độ là hưu trí và tử tuất như Luật hiện hành.
5. Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách bảo hiểm xã h??i tự nguyện
Người tham gia bảo hiểm xã h??i tự nguyện đáp ứng đủ điều kiện theo quy định được hưởng trợ cấp thai sản với mức là 2 triệu đồng cho mỗi con mới sinh, do ngân sách nhà nước bảo đảm, ngư??i lao động không phải đóng thêm so với quy định hiện hành.
6. Đóng bảo hiểm xã h??i tối thiểu 15 năm sẽ được hưởng lương hưu
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu của ngư??i tham gia bảo hiểm xã h??i thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng bảo hiểm xã h??i tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.
7. Khuyến khích ngư??i lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận bảo hiểm xã h??i một lần
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 bổ sung quy định nhằm gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn, khuyến khích ngư??i lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận bảo hiểm xã h??i một lần
Luật Bảo hiểm xã h??i số 41/2024/QH15 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn, khuyến khích ngư??i lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận bảo hiểm xã h??i một lần. Người lao động đã chấm dứt tham gia bảo hiểm xã h??i mà có đề nghị thì hưởng bảo hiểm xã h??i một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã h??i;
b) Ra nước ngoài để định cư;
c) Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS;
d) Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; ngư??i khuyết tật đặc biệt nặng;
e) Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã h??i trước ngày 1/7/2025, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã h??i bắt buộc mà cũng không tham gia bảo hiểm xã h??i tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã h??i chưa đủ 20 năm.
Như vậy, đối với ngư??i bắt đầu tham gia bảo hiểm xã h??i từ ngày 1/7/2025 trở đi thì sẽ giải quyết bảo hiểm xã h??i một lần trong các trường hợp a, b, c và d nêu trên.
Người lao động không hưởng bảo hiểm xã h??i một lần mà bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục tham gia thì có cơ hội được thụ hưởng các quyền lợi cao hơn như: (i) Khi tiếp tục tham gia được hưởng các chế độ với mức hưởng cao hơn; (ii) Được hưởng lương hưu với điều kiện dễ dàng hơn; (iii) trong thời gian hưởng lương hưu được Quỹ Bảo hiểm xã h??i đóng bảo hiểm y tế; (iv) Được hưởng trợ cấp hằng tháng khi không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã h??i; (v) trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách Nhà nước đóng bảo hiểm y tế.
8. Bảo đảm quyền tham gia và thụ hưởng bảo hiểm xã h??i với lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 bảo đảm tốt hơn quyền tham gia và thụ hưởng bảo hiểm xã h??i đối với ngư??i lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và ngư??i lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam thông qua việc bổ sung quy định trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã h??i chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định về thời gian tham gia bảo hiểm xã h??i của ngư??i lao động ở Việt Nam và ở nước ngoài được tính để xét điều kiện hưởng chế độ bảo hiểm xã h??i.
9. Nâng cao hiệu quả đầu tư Quỹ Bảo hiểm xã h??i
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 có quy định về nâng cao hiệu quả đầu tư Quỹ Bảo hiểm xã h??i, tăng cường quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng Quỹ Bảo hiểm xã h??i thông qua việc mở rộng danh mục và phương thức đầu tư Quỹ Bảo hiểm xã h??i.
10. Bổ sung quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 bổ sung một chương quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung, trong đó quy định về đối tượng, nguyên tắc, Quỹ Bảo hiểm hưu trí bổ sung và chính sách của nhà nước đối với bảo hiểm hưu trí bổ sung, tạo điều kiện cho ngư??i sử dụng lao động và ngư??i lao động có thêm sự lựa chọn tham gia đóng góp để được hưởng mức lương hưu cao hơn.
11. Quy định cụ thể về “mức tham chiếu” thay cho “mức lương cơ sở”
Luật quy định “mức tham chiếu” dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ bảo hiểm xã h??i; khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở.
Mức tham chiếu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước và Quỹ Bảo hiểm xã h??i.
12. Quy định rõ về quản lý thu, đóng bảo hiểm xã h??i
Tăng cường tính tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của ngư??i lao động bằng việc dành riêng 1 chương để quy định về quản lý thu, đóng bảo hiểm xã h??i; làm rõ nội hàm và việc xử lý hành vi chậm đóng và hành vi trốn đóng bảo hiểm xã h??i.
13. Quy định giao dịch điện tử trong lĩnh vực bảo hiểm xã h??i
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 tạo điều kiện thuận lợi cho ngư??i tham gia và thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm xã h??i thông qua việc bổ sung quy định giao dịch điện tử trong lĩnh vực bảo hiểm xã h??i; điều chỉnh, cắt giảm, đơn giản hóa hồ sơ, thủ tục thực hiện bảo hiểm xã h??i.
14. Sửa đổi, bổ sung quy định của các chế độ bảo hiểm xã h??i phù hợp hơn với thực tiễn, bảo đảm tốt hơn quyền lợi của ngư??i lao động
Luật Bảo hiểm xã h??i số 41/2024/QH15 đã kế thừa, phát triển những quy định hiện hành phù hợp đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn, sửa đổi các quy định chưa phù hợp, bảo đảm tính khả thi, dài hạn, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Luật Bảo hiểm xã h??i năm 2024 gồm 11 chương, 141 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.