Còn nguy cơ thiếu tr??ờng, lớp
Thống kê của Sở GD-ĐT Hà Nội cho thấy, năm học 2018-2019, quy mô HS trong độ tuổi vào các lớp đầu cấp đều tăng: tăng hơn 22 nghìn HS dự tuyển vào lớp 10, trẻ đến tuổi vào lớp 1 tăng hơn 20 nghìn, HS vào lớp 6 tăng 11 nghìn. Nếu ở các huyện ngoại thành, tình trạng xuống cấp phòng học là vấn đề đáng quan tâm thì ở nội thành, áp lực lại do dân cư tăng quá nhanh khi quy mô tr??ờng học không đáp ứng kịp, nhất là ở các quận tốc độ đô thị hóa nhanh. Ph??ờng Quan Hoa (quận Cầu Giấy) chưa có tr??ờng THCS công lập, khu đô thị Mỹ Đình 2 (quận Nam Từ Liêm) chưa có tr??ờng mầm non công lập; các ph??ờng Hoàng Liệt, Định Công, Đại Kim (quận Hoàng Mai) có nhiều khu đô thị mới nhưng chưa đủ tr??ờng công lập... là những dẫn chứng điển hình. Quá tải chỗ học xảy ra không chỉ ở tr??ờng điểm (tr??ờng có uy tín trong các địa bàn quận) mà còn ở tr??ờng th??ờng. Quận Cầu Giấy có nhiều “siêu ph??ờng” từng khiến các tr??ờng tiểu học, THCS quá tải khi tuyển sinh nên UBND quận quyết định phân tuyến lại, cùng một ph??ờng nhưng có HS thuộc tổ dân cư học tr??ờng này, ở tổ dân cư kề cận học tr??ờng khác. Tuy vậy, rất nhiều tr??ờng tiểu học chỉ tính riêng số HS đúng tuyến đã vượt quá chỉ tiêu như Dịch Vọng A, B, Nghĩa Tân, hay Nam Thành Công (quận Đống Đa).
Mặc dù nhiều năm qua, Sở GD-ĐT Hà Nội kiên trì thực hiện chủ trương giảm sĩ số HS/lớp, giảm số HS trái tuyến nhưng chỉ áp dụng được rõ rệt ở các quận nội thành cũ. Ngoài số HS đúng tuyến vốn đã đông, hầu như tr??ờng nào cũng vẫn tồn tại HS trái tuyến (có tr??ờng tới hơn 30% tổng số HS đầu cấp). Nhiều tr??ờng năm học 2018-2019 vẫn dự kiến mức sĩ số 55-60 với HS lớp 1, lớp 6. Bởi, cơ sở vật chất thì không thể mở rộng ngay trong ngày một, ngày hai nên đành bố trí sĩ số HS các lớp tăng thêm.
Truân chuyên phương án tuyển đầu vào
Cách đây ba năm, một số tr??ờng đặc thù tại Hà Nội (tr??ờng chuyên, tr??ờng công lập chất lượng cao, tr??ờng ngoài công lập có nguồn tuyển rộng, số đăng ký tuyển vượt xa chỉ tiêu) được chủ động lựa chọn phương án tuyển sinh đầu vào. Nhiều tr??ờng như THCS&THPT Nguyễn Tất Thành, Lương Thế Vinh, Mariecurie, Nguyễn Siêu, Đoàn Thị Điểm... th??ờng có số dự tuyển gấp 3-4 lần chỉ tiêu tuyển sinh. Và các hình thức sàng lọc đầu vào đa dạng được đặt ra.
Có tr??ờng tổ chức thi tuyển với đề thi “đánh đố” khiến nhiều PH phải cho con lao vào nhiều “lò luyện” để tranh đua. Có tr??ờng tổ chức các phương thức đánh giá năng lực, đo chỉ số IQ, EQ, cho trẻ tham gia các hoạt động trải nghiệm để đánh giá hoặc phỏng vấn trực tiếp... Dù là phương thức nào thì làn sóng “luyện thi” vẫn bùng phát. Trước tình trạng này, Bộ GD-ĐT có một quyết định khá cực đoan là “cấm thi tuyển trong mọi hình thức”. Tuy nhiên, xét tuyển bộc lộ “tù mù”, thiếu chính xác vì tiêu chí chủ yếu dựa vào học bạ. Nhiều tr??ờng có tới 80, 90% hồ sơ nộp có học bạ giỏi cả 5 năm, thậm chí có tr??ờng hợp buổi sáng đến nộp thiếu một học kỳ không được giỏi, bị trừ điểm xét tuyển đã xin lại hồ sơ, chiều quay lại nộp đã có đủ 5 năm HS giỏi. Do vẫn buộc phải sàng lọc đầu vào với tỷ lệ chọi cao, một số tr??ờng phải đặt ra các mức khác nhau để cộng điểm, ưu tiên tuyển sinh như chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, giải thưởng của các cuộc thi văn hóa, văn nghệ, thể thao, hoạt động trải nghiệm, thiện nguyện... Thế là làn sóng tiêu cực nảy sinh là PH đua chen cho con đi tham dự nhiều cuộc thi kiếm giải. Và hàng trăm cuộc thi các cấp từ quận đến thành phố, các cuộc thi do nhiều tổ chức khác nhau mở ra chỉ để thu hút HS tiểu học dự thi để giành giải. Theo ông Đặng Quốc Thống, Hiệu trưởng Tr??ờng THCS Đoàn Thị Điểm, năm đầu tiên tr??ờng đưa ra tiêu chí phụ còn ít giải, năm sau tăng đột biến. Mùa tuyển sinh năm ngoái, tr??ờng dự kiến tuyển 600 HS nhưng hồ sơ quá khó xét, không biết loại bằng cách nào đành tuyển tăng thêm 200. “Khó khăn về cơ sở vật chất, nhân lực có thể khắc phục, nhưng đáng lo nhất là chất lượng đầu vào không đồng đều”, ông Thống phàn nàn. Thế nên mới có chuyện cán bộ phòng, sở về dự giờ thốt lên “trình độ khác nhau thế, có em hăng hái phát biểu, nhưng có em ngồi im, cả buổi chẳng nói gì chứng tỏ chưa hiểu bài”, ông Thống “bắt bệnh” ngay “căn nguyên vì chỉ cho xét tuyển, không cho kiểm tra đánh giá đầu vào. Em học kém có khi hồ sơ tuyển sinh còn đẹp hơn em học giỏi”. Rồi nhà tr??ờng phải tập hợp HS học đuối, bố trí giáo viên giỏi phụ đạo ngoài giờ để vực lên, chưa kể PH có con học tốt phản ứng vì những HS kém ảnh hưởng đến mặt bằng chung của lớp.
“Đến hẹn lại lên”, mỗi kỳ tuyển sinh, lãnh đạo các tr??ờng “điểm” luôn phải tắt máy không nghe điện thoại, từ chối tiếp khách, tìm c??ch l??nh mặt để bớt khó xử khi PH bủa vây, tìm mọi cách xin xỏ học hành cho con. Hướng “tấn công” từ nhiều phía, hết chầu chực ở nhà riêng, rồi nhờ đủ mối quan hệ, từ cấp trên gây sức ép tác động. Hiệu trưởng một tr??ờng ngoài công lập danh tiếng than thở rằng, đôi khi quá nể nang mối quan hệ mà du di, nhưng cũng chỉ châm chước một chút về tiêu chuẩn cho kiểm tra, nếu không đỗ vẫn loại vì nhận HS học kém ảnh hưởng đến uy tín tr??ờng, chẳng khác nào tự hại mình.
Thông tư 05/2018/TT-BGDĐT của Bộ GD-ĐT sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế tuyển sinh THCS và THPT cùng quyết định của Sở GD-ĐT Hà Nội cho phép 16 tr??ờng THCS được xét tuyển kết hợp kiểm tra, đánh giá năng lực đã “cởi trói” khó khăn tuyển sinh đầu vào. Tuy nhiên, chỉ có tr??ờng ngoài công lập trong diện tổ chức các hình thức kiểm tra đầu vào, còn lại tất cả tr??ờng công lập vẫn xét tuyển.
Sau buổi kiểm tra, đánh giá năng lực đầu khóa sáng 3-6 an toàn, chu đáo, Hiệu trưởng Đặng Quốc Thống mới thở phào nhẹ nhõm. Năm đầu tiên tổ chức, người đứng đầu nhà tr??ờng không khỏi lo lắng. Chỉ tiêu tr??ờng THCS Đoàn Thị Điểm tuyển 750 HS nhưng có tới 1.585 HS dự tuyển, tr??ờng phải bố trí tới 56 phòng ở hai cơ sở, các khâu tổ chức bài bản, kỹ lưỡng như một kỳ thi. Trên cơ sở câu hỏi của các tổ trưởng bộ môn đề xuất, lãnh đạo tr??ờng trực tiếp rà soát, cẩn thận thẩm định làm đề kiểm tra tổ hợp Tiếng Việt- Ngoại ngữ- Khoa học xã hội; Toán - Khoa học tự nhiên bao gồm cả tự luận và trắc nghiệm. “Năm nay HS chưa có nhiều thời gian chuẩn bị nên câu hỏi trắc nghiệm tổ hợp về khoa học tự nhiên và khoa học xã hội vừa sức, tránh thiệt thòi cho các em. Tuy nhiên, đề kiểm tra cũng có vài câu khó đòi hỏi khả năng tư duy, suy luận, ứng biến của HS để phân loại trình độ”, ông Thống tiết lộ.
Trong tháng 6 này, một số tr??ờng THCS ngoài công lập trong diện cũng sẽ tổ chức kỳ kiểm tra, đánh giá năng lực HS dự tuyển vào lớp 6, duy nhất tr??ờng Nguyễn Siêu tuyển sinh dựa vào khả năng tiếng Anh và đánh giá năng lực, phẩm chất của HS qua việc tổ chức “một ngày là học sinh THCS” dành cho những HS muốn dự tuyển. NGƯT Nguyễn Tùng Lâm phân tích “Muốn kiểm tra, đánh giá năng lực chính xác phải có chuyên gia giỏi, giàu kinh nghiệm mới căn cứ vào chương trình học đưa ra ma trận đề phù hợp, phát hiện được năng lực, tư duy sáng tạo, trình bày, diễn giải vấn đề; khả năng lập luận, sử dụng ngôn ngữ, ứng biến của HS. Hỏi dễ quá không phân loại được, quá khó cũng không đánh giá đúng được, nhất là HS từ khắp nơi nên khó nắm bắt mặt bằng trình độ. Nếu chỉ đơn thuần hỏi kiến thức văn hóa, đấu chọi bằng những bài toán khó thì đề kiểm tra chẳng khác đề thi, lại khuyến khích dậy, học thêm bùng phát”. Đồng quan điểm, một hiệu trưởng băn khoăn “HS tiểu học vẫn quá nhỏ để phải vượt qua một kỳ kiểm tra chưa hề được tập dượt, nhất là các em vốn quen học nhẹ nhàng với cách đánh giá “nhận xét, không cho điểm”, khó tránh khỏi tình trạng chạy đua luyện thi trong một thời gian ngắn”.
Đã có không ít nỗi niềm trước cảnh “kẻ ăn không hết, người lần không ra”. Tr??ờng vốn đông HS lại càng đông, vinh dự đấy nhưng không ít lo toan làm sao để giữ vững “thương hiệu”, còn tr??ờng ít HS lại chất chứa nỗi buồn vì sĩ số lớp ngày một vơi, phòng ốc trở nên lãng phí. Chợt nhớ lời phân bua của một PH khi đợi con dự tuyển “tr??ờng gần nhà mà dạy tốt, trò ngoan thì tội gì tôi cho con đi học xa cách nhà hơn chục cây số cho khổ?”. Có lẽ những tr??ờng “top dưới” cũng cần trăn trở, ngẫm lại mình, vì sao lại “đìu hiu chợ chiều” đến vậy?
Tại TP Hồ Chí Minh, duy nhất Tr??ờng THPT chuyên Trần Đại Nghĩa tuyển sinh vào lớp 6 bằng hình thức khảo sát năng lực sử dụng ngoại ngữ. Năm học 2018 - 2019, tr??ờng tuyển 525 HS với 15 lớp. Bài khảo sát gồm hai phần: trắc nghiệm có 24 câu hỏi (chiếm 60% tổng số điểm), tự luận có 8 câu hỏi, đề cập các lĩnh vực toán học tư duy, toán thực tiễn, năng lực tiếng Anh, hiểu biết tự nhiên, khoa học đời sống, thông tin, kiến thức khoa học vận dụng vào các tình huống trong cuộc sống... không nhằm kiểm tra một liều lượng kiến thức cụ thể trong chương trình tiểu học mà đòi hỏi thí sinh biết tư duy, vận dụng các kiến thức đã học để xử lý tình huống. Theo Hiệu trưởng Lâm Triều Nghi, tuyển sinh bằng hình thức khảo sát phù hợp xu hướng giáo dục toàn diện hiện nay, HS trúng tuyển vào tr??ờng ba năm qua có kiến thức xã hội, kỹ năng sống, kỹ năng sinh hoạt nhóm cũng như hoạt động độc lập tốt hơn. Hầu hết PH, HS ủng hộ hình thức này bởi áp lực thi cử giảm nhiều so với thi ba môn tiếng Việt, Toán, Anh trước đó, cha mẹ cho con đi học thêm nhiều.
Trang web giải trí ba điều ước của Elf